Sonpanele en Batterye: Is Jou Huis ’n Brandwag op ’n Tydhouer?
- Yolandi Botes
- Jul 10
- 3 min read
Sonkrag het vir duisende Suid-Afrikaners ’n slim uitweg geword uit die greep van beurtkrag. Maar saam met daardie vryheid kom ’n risiko wat min mense regtig verstaan, en wat nou al hoe meer huise in vlamme laat opgaan.
In die afgelope paar dae is verskeie brande in huise gerapporteer wat direk gekoppel word aan ontploffings of oorverhitting van sonpaneelbatterye. En dit dwing ons om ’n eenvoudige maar kragtige vraag te vra: Is jou installasie regtig veilig?
Wat presies gaan fout?
Die kern van die probleem lê by die litium-ioonbatterye wat in meeste sonkragstelsels gebruik word. Hierdie batterye is doeltreffend en kragtig, maar hulle is ook termies onstabiel wanneer iets fout gaan, soos oorlading, swak ventilasie of fisiese skade.
Sodra die battery se temperatuur ’n kritieke punt bereik, begin ’n proses genaamd 'termiese weghol'. Dit beteken die battery verhit homself aanhoudend, sonder beheer, totdat dit ontplof of vlam vat.
En wanneer ’n litium-ioonbattery brand, is dit geen gewone vuur nie. Die hitte kan tot 1 000°C bereik en dit produseer giftige gasse en vlamme wat baie moeilik is om te blus.
Swak installasie is ’n tikkende tydbom
Baie van hierdie brande word veroorsaak deur stelsels wat nie volgens spesifikasies geïnstalleer is nie:
• Geen behoorlike ventilasie rondom batterye.
• Kabels wat nie die regte kapasiteit het nie.
• Batterye wat op verkeerde plekke gestoor word, soos binne-in slaapkamers of pakhuise sonder verkoeling.
• Geen of onvoldoende sekuriteitstoerusting naby die battery nie.
En dan is daar die sogenaamde “fly-by-night” installeerders wat nie geregistreer is nie en geen nakomingsertifikate uitreik nie. Sonder só ’n sertifikaat weet jy nie of jou installasie aan nasionale standaarde voldoen nie.
Wat is ’n litium-brandblusser?
Hier is iets wat baie mense nie weet nie: ’n gewone brandblusser (soos die rooi CO₂- of poeiertipe wat jy dalk by jou stoof het) kan nie ’n brandende litiumbattery doeltreffend blus nie.
’n Litium-brandblusser is spesiaal ontwerp om hoë temperatuur-reaksies te onderdruk wat in litiumbrande voorkom. Dit gebruik ’n chemiese verbinding wat:
• Die hitte vinnig afbreek.
• Die battery se termiese reaksie blokkeer.
• Verhoed dat die vuur weer vlamvat, wat dikwels ’n groter gevaar is as die oorspronklike vlam.
Sonder dié blusser het jy basies geen beheer oor ’n litiumbrand nie. En jy sal nie die brand met water kan hanteer nie, dit kan dit selfs erger maak.
Wat moet jy nou doen?
1. Laat jou installasie nagaan. Selfs al is dit al jare in plek, vra vir ’n volledige inspeksie deur ’n geregistreerde elektrisiën.
2. Verkry ’n nakomingsertifikaat. Dis die enigste bewys dat jou stelsel veilig en wettig geïnstalleer is.
3. Stoor batterye veilig. Hulle moet in ’n goed geventileerde, afsonderlike ruimte wees, nie in woonkamers of slaapkamers nie.
4. Installeer ’n litium-brandblusser. En maak seker jy en jou gesin weet hoe om dit te gebruik.
5. Hou gereelde instandhouding. ’n Sonkragstelsel is nie ’n ‘sit-en-vergeet’-toestel nie. Dit moet jaarliks nagegaan en hersien word.
Die belofte van sonkrag is vryheid, besparing en selfstandigheid. Maar as ons nie ook veiligheid prioritiseer nie, bou ons dalk aan ’n kragoplossing wat net wag om ons wêreld letterlik af te brand.
Moenie wag vir rook of vlamme voor jy iets doen nie. Bel jou elektrisiën. Kyk weer na daardie installasie. En sorg dat jy voorbereid is, nie verras nie.
Comments